Η εφηβεία είναι μία από της ωραιότερες περίοδους της ζωής σου. Οι πρώτοι έρωτες, η αναζήτηση του ιδανικού αγοριού που όμως μπορεί να κρύβει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σου εφόσον δεν λάβεις τις σωστές προφυλάξεις για να απολαύσεις αυτές τις νέες εμπειρίες και συναισθήματα.
Με τον όρο αυτόν αναφερόμαστε στη χρήση μιας η περισσοτέρων πρακτικών, συσκευών ή φαρμάκων με σκοπό την πρόληψη ή τον περιορισμό των πιθανοτήτων εγκυμοσύνης.
Οι αντισυλληπτικές μέθοδοι σήμερα διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες:
Φυσικές μέθοδοι
Θηλασμός. Με τον θηλασμό η αντισύλληψη επιτυγχάνεται λόγω αναστολής της ωοθυλακιορρηξίας υπό την επίδραση της αυξημένης προλακτίνης. Ένα μεγάλο ποσοστό όμως των γυναικών (περίπου 8%) που θηλάζουν εμφανίζουν ωοθυλακιορρηξία μετά την πρώτη περίοδο από τον τοκετό. Έτσι αν υπάρχουν ελεύθερες σεξουαλικές επαφές, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν άλλες αντισυλληπτικές μέθοδοι (εκτός από το αντισυλληπτικό χάπι)
Μέθοδοι ρυθμού. Σ’ αυτές τις μεθόδους περιλαμβάνονται η αποφυγή των επαφών κατά τις γόνιμες μέρες του κύκλου (οι οποίες υπολογίζονται με την ημερολογιακή μέθοδο ή με την μέτρηση της βασικής θερμοκρασίας). Δεν είναι αποτελεσματικές λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος (6 μήνες) που χρειάζεται για να υπολογιστούν οι γόνιμες μέρες, αλλά και της αστάθειας των κύκλων. Στις μεθόδους ρυθμού περιλαμβάνεται και η μέθοδος της διακεκομμένης συνουσίας (απόσυρση του πέους από τον κόλπο πριν από την εκσπερμάτιση), η οποία απαιτεί αυξημένο αυτοέλεγχο από τον άνδρα, είναι δε παρακινδυνευμένη λόγω των εκκρίσεων πριν από την εκσπερμάτιση, που ενδέχεται να περιέχουν αριθμό σπερματοζωαρίων ικανό για γονιμοποίηση.
Μέθοδοι φραγμού
Κολπικές μέθοδοι αντισύλληψης. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
Α) Οι σπερματοκτόνες ουσίες. Πρόκειται για ουσίες που καταστρέφουν ή αδρανοποιούν τα σπερματοζωάρια. Κυκλοφορούν σε μορφή κρέμας, gel, κολπικών υποθέτων και αφρών. Για να είναι αποτελεσματικές θα πρέπει να τοποθετηθούν λίγο πριν τη σεξουαλική επαφή ψηλά μέσα στον κόλπο και η μέγιστη διάρκεια δράσης τους είναι 1 ώρα. Αμέσως μετά θα πρέπει να ανανεωθούν. Συνήθως δεν είναι αποτελεσματικά, όχι λόγω αποτυχίας της μεθόδου, αλλά λόγω μη συμμόρφωσης με τις σωστές οδηγίες χρήσης τους.
Β) Το κολπικό διάφραγμα και η τραχηλική κάψα. Τοποθετούνται σε θέση ώστε να καλύπτουν τον τράχηλο και συνήθως περιέχουν σπερματοκτόνες ουσίες για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η επιλογή του σωστού μεγέθους αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα στη χρήση τους με αποτέλεσμα ή να μετακινούνται ή να προκαλούν δυσφορία στη γυναίκα. Επίσης υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι προδιαθέτουν σε λοιμώξεις
Το ανδρικό προφυλακτικό
Το ανδρικό προφυλακτικό συγκρατεί το σπέρμα, προλαμβάνοντας την εναπόθεσή του στον κόλπο. Εκτός από την αντισυλληπτική προστασία που προσφέρει, προστατεύει και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ενώ ο κίνδυνος ρήξης του υπολογίζεται στο 3%.
3. Ενδομήτρια σπειράματα (σπιράλ)
Πρόκειται για συσκευές από μαλακό πλαστικό ή μεταλλικό υλικό που τοποθετούνται στη μήτρα και αποτρέπουν την εμφύτευση ενός γονιμοποιημένου ωαρίου. Τοποθετούνται εύκολα στο ιατρείο, με ή και χωρίς τοπική αναισθησία. Η αντισυλληπτική προστασία που προσφέρουν είναι μεγάλη και μπορούν να διατηρηθούν μέχρι και 5 χρόνια από την τοποθέτησή τους, οπότε και ανανεώνονται. Πριν από την τοποθέτηση του σπιράλ πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα εγκυμοσύνης, παθολογίας του τραχήλου, της μήτρας ή των ωοθηκών, φλεγμονής του κατώτερου γεννητικού συστήματος, συγγενείς ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας και μεγάλα ινομυώματα.
Ορμονικές μέθοδοι
Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν το αντισυλληπτικό χάπι και το χάπι της επόμενης μέρας.
Τα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν την παλαιότερη και πλέον δημοφιλή μορφή ορμονικής αντισύλληψης, έχοντας αποδείξει την ασφάλειά τους. Όταν λαμβάνονται σωστά, έχουν αποτελεσματικότητα σχεδόν 100%. Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται κυρίως τα αντισυλληπτικά που περιέχουν οιστρογόνα σε συνδυασμό με προγεσταγόνα. Λαμβάνονται καθημερινά από την 1η ημέρα της περιόδου για 21 ημέρες, οπότε και διακόπτονται για 7 ημέρες κατά την διάρκεια των οποίων εμφανίζεται νέα περίοδος. Τα οφέλη των αντισυλληπτικών δισκίων δεν περιορίζονται στην αντισυλληπτική τους μόνο δράση (μέσω αναστολής της ωοθυλακιορρηξίας).Έτσι, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε οιστρογόνα και προγεσταγόνο καθώς με την φύση της δραστικής ουσίας, περιορίζουν την ακμή και την ανεπιθύμητη τριχοφυΐα, αμβλύνουν τον πόνο της περιόδου και περιορίζουν την ποσότητα αίματος που χάνεται στην περίοδο. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι σχετίζονται με περιορισμό του κινδύνου εκδήλωσης καλοήθων παθήσεων του μαστού, του καρκίνου της μήτρας και των ωοθηκών. Επιπλέον φαίνεται ότι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κύστεων των ωοθηκών. Αντενδείκνυνται ωστόσο στις καπνίστριες, όπως και σε γυναίκες με αιματολογικά προβλήματα, καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, ιστορικό θρομβώσεων, καρκίνο μαστού, κ.ά.
Το χάπι της επόμενης μέρας εμποδίζει την εμφύτευση στη μήτρα του γονιμοποιημένου ωαρίου μεταβάλλοντας το ενδομήτριο. Γνωστό και ως επείγουσα αντισύλληψη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτάκτως για να αποτρέψει την πιθανότητα εγκυμοσύνης μετά από σεξουαλική επαφή που έγινε χωρίς (ή με ανεπαρκή) αντισύλληψη και επουδενί δεν αντικαθιστά την όποια τακτική αντισυλληπτική μέθοδο. Για να είναι αποτελεσματικό θα πρέπει να λαμβάνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα μετά την σεξουαλική επαφή και όχι αργότερα από τις 72 ώρες. Κυκλοφορεί επίσης και νέο σκεύασμα με μέγιστη διάρκεια λήψης του τις 5 ημέρες.
Απολίνωση σαλπίγγων
Πρόκειται για μόνιμη και μη αναστρέψιμη μέθοδο αντισύλληψης καθώς διακόπτεται μόνιμα η ανατομική συνέχεια των σαλπίγγων αποτρέποντας την δίοδο των ωαρίων στην μήτρα. Πραγματοποιείται συνήθως λαπαροσκοπικά ή κατά τη διενέργεια καισαρικής τομής.
Επιπλέον υπάρχει και μία κανούρια μέθοδος αποκλεισμού των σαλπίγγων που γίνεται υστεροσκοπικά. Είναι η επέμβαση Essure κατά την οποία τοποθετούνται στις σάλπιγγες μικροενθέματα καθιστώντας τες αδιάβατες (ειδικά μετά από διάστημα 3 μηνών).